Os termos Ciclos Formativos e Módulos Profesionais son vocablos recentes que se están a escoitar a cotío, principalmente por aquelas familias e rapaces que remataron ou están a rematar o ensino obrigatorio, e os estudios universitarios non están entre as súas espectativas. Como todo o novo cómpre afacerse a eles, por tanto coidamos de interese falar sobre estes estudios regrados de formación profesional, informando da FP 1 e FP II da antiga Lei de Educación do 1970 e da nova Formación Profesional Específica no marco da actual Lei de Ordenación Xeral do Sistema Educativo -LOXSE- de 1990, que abranguen a todo o estado español.

    No actual curso 1999-00 conviven ámbolos dous sistemas regrados de estudios, tanto nos centros públicos como nos de ensino privado. Mais polo proceso de extinción gradual das ensinanzas establecidas pola citada lei 14/70, e como consecuencia da implantación progresiva da nova lei 1/90, neste curso xa non se poden realizar estudios de FP 1 -nin de 2º de BUP-.É conveniente aclarar que se fixa no caso das materias pendentes a avaliación das mesmas só durante dous cursos académicos, no caso de pendentes de 2º de BUP este curso 1999-2000 e o 2000-2001.
Ademais que:

a) Os/as alumnos/as nados no 1981, que cursaran 2º de FP 1 ou 2º de BUP, e teñan máis de 2 suspensas só poderán matricularse nun Programa de Garantía Social, ou na modalidade de Educación de Adultos, nivel III -cara á obtención do título de graduado en ESO, en réxime presencial ou a distancia.

b) Os /as do ano 1982, coas condicións antes citadas, poden matricularse en:
4º da ESO polo réxime ordinario, nun PGS, ou en adultos (*)

    Así, nos antigos centros de Formación Profesional -hoxe denominados lES <Institutos de Ensino Secundario>- do noso entorno ( lES “A Xunqueira”, lES “Luis Seoane” -Monteporreiro- e lES “F. Martín Sarmiento” -Politécnico/ Avda. de Vigo ) no actual curso aínda se imparten as seguintes ramas e cursos de FP II, no que se acada o título de Técnico Especialista na rama e especialidade cursada.

lES “A Xunqueira"
Automoción - 1º, 2º e 3º de FPII (ou sexa 3º, 4º e 5º do Réxime Xeral).
Electrónica / e Equipos Informáticos 2º e 3º cursos (4º e 5º do R.X.)
Ebanistería, 3º curso (5º do R.X.)

lES “L. Seoane"
Administrativo.- 1º, 2º e 3º de FPII + 3º por nocturno.

lES “F. Martín Sarmiento"
Perruquería.- 1º, 2º e 3º de FP II.
Estética.- "        "            "
Laboratorio.-"        "        "
Nocturno (Acceso e 3º e 4º)

lES “A Xunqueira 1"
Xardín de Infancia.- 1º, 2º e 3º de FPII

lES “Chan do Monte”(Marín)
Informática.- 1º, 2º e 3º de FPII.
Administrativo.- 1º, 2º e 3º de FPII
Nocturno.- 2º e 3º de FPII.

A FORMACIÓN PROFESIONAL
ESPECÍFICA DE GRAO MEDIO E GRAO
SUPERIOR.

     O obxectivo da Formación Profesional no ámbito do sistema educativo “é a preparación dos alumnos/as para a actividade nun campo profesional e a súa capacitación para o desenvolvemento cualificado das diferentes profesións, proporcionándolles unha formación polivalente que lles permita adaptarse ás modificacións laborais que se poidan producir ó longo da súa vida” -Guía 1999-2000 0 ensino en Galicia- e engade “por isto oriéntase non só cara á adquisición de coñecementos, senón, sobre todo, á adquisición de competencias profesionais (que deben entenderse como o conxunto de coñecementos, destrezas e actitudes adquiridas a través de procesos formativos ou da experiencia laboral) que permitan desempeñar e realiza-los roles e situación de traballo requeridos no emprego”.

    A actual lei de educación 1/90 pretende darlle unha nova orientación e valor á formación profesional e así:
por unha banda introduce unha formación profesional de base no ensino obrigatorio -ESO- coa área de Tecnoloxía.
pola outra fai que o acceso ós ciclos formativos sexan coa debida preparación académica -título en ESO para os Ciclos Medios ó igual ca para os bacharelatos e o título anterior para os Ciclos Superiores-. (Mais xa no Consello de Ministros do 17/9/99 na “Lei de Acompañamento ós Presupostos” modifica a LOXSE para posibilitar o acceso á FPE de grao superior a quen cursase o grao medio. O cal se ben facilita o acceso directo ó ciclo superior sen ter o título de bacharelato, preocupación que están a vivir os que cursan actualmente os ciclos medios dada a dificultade actual da proba de acceso ós ciclos superiores para os alumnos de máis de 20 anos, a igualdade de nivel académico a principio do ciclo que pretendía de principio a lei queda xa desvirtuada).
 

    A Formación Profesional Específica comprende un conxunto de Ciclos Formativos -Grao Medio e Grao Superior- agrupados en 22 Familias profesionais comúns para todo o estado, dende as “actividades agrarias, actividades físicas e deportivas, marítimo-pesqueiras ata a hostelería, sanidade, química, informática ou vidro e cerámica”

    Os Ciclos de Formación Profesional Específica -FPE- van ter unha duración entre as 1300 e 2000 horas, impartidos en xeral a través de dous cursos académicos, e que se organizan en Módulos Profesionais (“asignaturas”) de formación teórico-práctica e cunha duración que estará en función das características do título correspondente.

    Un dos módulos diferenciais é o de Formación en Centros de Traballo (FCT) cunha duración sobre 400 horas, que se realiza unha vez cursados os correspondentes módulos teórico-prácticos, que se organizan en xornadas laborais completas e cun seguimento polo titor da empresa e o do centro educativo, cun seguimento quincenal e do caderno do alumno. O nivel de cualificación está homologado pola Unión Europea.

    Outra das características máis salientables dos estudios desta FPE é que non existen as clásicas asignaturas comúns- Lengua Española, Lingua Galega, Xeografía e Historia, Matemáticas, Física, Química, Educación Física, Idiomas, etc.- para realizar os estudios teórico-prácticos dos diferentes módulos que forman cada ciclo, como se desprende dos exemplos dos que falaremos de seguido.
 

CICLOS FORMATIVOS DE GRAO MEDIO

- Titulación: TÉCNICO. No Ciclo Formativo desa familia profesional

- Condicións para a súa realización -acceso-:

A) Acceso directo:
- Co Título de Graduado en Educación Secundaria -ESO-.
- Título de FP 1
- 2º de BUP aprobado.
- Ter superados outros cursos declarados equivalentes 1º ciclo de REM, etc.-

B) Acceso mediante Proba (cunha destas condicións):
- Ter 18 anos cumpridos ou cumprilos no ano de realización da proba.
- Acreditar un ano de traballo/ou inscrito no servicio galego de colocación -“paro”-.
- Ter esgotada a escolaridade na ESO.
- Certificado de escolaridade FP 1.
- Ter superado un Programa de Garantía Social -pode haber convalidacións específicas-.
- Ter cursado o 1º ciclo das ensinanzas experimentais.

* Dereito ó 20% das prazas de ciclo. Acumulables segundo candidatos.
* Inscrición e realización da Proba no centro elixido como primeira opción. Mes de xuño/ e segundo haxa prazas tamén en setembro.
* Contidos da Proba: referencia no currículo da ESO. Dúas partes:
a)contidos do ámbito socio-lingüístico
b) do científico-tecnolóxico.

- Exemplo dun Ciclo Medio - módulos e distribución horaria-.

Ciclo Medio: “Electromecánica de vehículos"
Familia Profesional: “Mantemento de vehículos autopropulsados” Duración: 2.000 horas
1º Ano. Módulos.
-Motores (160 horas)
-Circuítos de fluidos, suspensión e dirección. (220)
-Circuítos electrónicos básicos. Sistemas de carga e arranque do vehículo. (220)
-Administración, xestión e comercialización na pequena empresa. (60)
-Técnicas de Mecanizado para o mantemento do vehículo. (120)
-Seguridade e mantemento do vehículo. (60)
- Formación e Orientación laboral -FOL- (60)
- Horas a disposición do centro. (90)
2º Ano
-Sistemas auxiliares do motor. (220 horas)
- Sistemas de transmisión e freado. (150)
- Circuítos eléctricos auxiliares do vehículo. (130)
- Sistemas de seguridade e confortabilidade. (130)
- Formación en Centros de Traballo.

 CICLOS FORMATIVOS DE GRAO SUPERIOR

- Titulación: TÉCNICO SUPERIOR.
O Ciclo Formativo desa familia profesional, dá acceso directo ó 30% das prazas de estudios universitarios de ciclo curto (Diplomaturas, Enxeñerías técnicas, etc.) en relación coa especialidade cursada.
- Condicións para a súa realización -acceso-:

A) Acceso directo: (orde preferente, DOG 1/7/98 e 6/5/99)
-Titulados/as no Bacharelato -LOXSE-. (Prioridade segundo rama/modalidade de bacharelato, expediente académico e asignaturas cursadas).
-Ter superado o 2º ciclo de REM
-Ter COU aprobado ou Preuniversitario.
-Título de FP II, Técnico superior ou equivalente para efectos académicos.
- Estar en posesión dunha titulación universitaria ou equivalente.
* Espera do desenvolvemento lexislativo segundo o aprobado no Consello de Ministros -17/9/97- cara ó acceso co título de Técnico (Ciclo Medio).
B) Acceso mediante Proba.
-Ter 20 anos cumpridos.
* Dereito ó 20% das prazas de ciclo. Acumulables.
* Inscrición para a realización da Proba no centro elixido como primeira opción. Mes de xuño/ e segundo prazas tamén en setembro.
* Contidos da Proba: referencia no currículo do bacharelato.
Partes:
a) contidos xerais do socio-lingüístico
b) específica segundo rama profesional.

-Exemplo dun Ciclo Superior módulos e distribución horaria-

Ciclo Superior: “Sistemas de Telecomunicacións e Informáticos”
Familia Profesional: “Electricidade e Electrónica”
Duración: 2.000 horas

1º Ano. Módulos.
- Sistemas de telefonía. (210 horas) Arquitectura de equipos e sistemas informáticos. (185)
- Sistemas operativos e linguaxes de programación. (265)
- Calidade. (55)
- Seguridade nas instalacións de telecomunicación. (55)
- Relacións no contorno de traballo. (55)
- Formación e Orientación laboral. (55)
- Horas a disposición do centro. (80)

2º Ano:
-Sistemas de radio e televisión. (165 horas)
-Sistemas telemáticos. (110)
-Xestión do desenvolvemento de sistemas de telecomunicacións e informáticos. (125)
-Administración, xestión e comercialización na pequena empresa. (80)
-Proxecto integrado. (90)
-Formación en centros de traballo.(380)

CICLOS IMPARTIDOS EN CENTROS DO NOSO ENTORNO NESTE CURSO 1999/2000

- Centros Públicos, no concello de Pontevedra:
lES “Sánchez Cantón"
-CS (Ciclo Superior) “Animación de actividades físicas e deportivas”

lES “Frei Martín Sarmiento" :
-CM (Ciclo Medio) “Equipos e instalacións electrónicas”
-CM “Mecanizado”
-CM “Perruquería”
-CM “Coidados auxiliares de enfermería”
-CS “Desenvolvemento e aplicación de proxectos de construcción”
-CS “Instalacións electrotécnicas”

lES “A Xunqueira"
-CM “Equipos electrónicos de consumo”
-CM “Electromecánica de vehículos”
-CM “Fabricación a medida e instalación de carpintería e moble”
-CS “Desenvolvemento de productos electrónicos”
-CS “Sistemas de telecomunicación e informáticos”
-CS “Producción de madeira e moble”

lES “A Xunqueira I"
-CS “Educación infantil”

lES “Luis Seoane"
-CM “Xestión administrativa”
-CS “Administración e finanzas”
-CS “Secretariado”
-CS “Xestión comercial e marketing”

lES “Carlos Oroza"
-CM “Cocíña”
-CM “Pastelería e panadería”
-CM “Servicios de restaurante e bar”
-CS “Información e comercialización turísticas”
-CS “Restauración”

Centro. “Fogar Provincial Príncipe Felipe"
-CM “Impresión en artes gráficas”
-CM “Preimpresión en artes gráficas”
-CM “Farmacia”

CECA de Lourizán
-CM “Traballos forestais e de conservación do medio natural”
-CM “Xardinería”.

- Centros privados.

Los Sauces.
-CS “Administración de sistemas informáticos”
-CS “Información e comercialización turísticas”
-CS “Xestión comercial e marketing”

- Outros Ciclos formativos en centros limftrofes co noso concello:

Marín.- lES “Chan do Monte": CM de “Xestión administrativa" “Comercio” e “Montaxe e mantemento de instalacións de frío, climatización e producción de calor”. CS de “Administración de sistemas informáticos”.

Poio.- lES de Poio: CM de “Conducción de actividades físicas e deportivas no medio natural”.

Soutomaior.- “Santiago Apóstol” (privado): CS “Administración de sistemas informáticos"

    Aínda que para o vindeiro curso estes centros poden ofertar algún ciclo máis, é de salientar que das familias profesionais como “Comunicación, imaxe e son “, “Industrias alimentarias”, “Química”, “Sanidade”, “Téxtil, confección e pel” e “Vidro e cerámica” non se ofertan ciclos formativos ou meramente simbólicos na nosa zona. Sendo igualmente significativo que os ciclos formativos dos centros privados máis cercanos sexan do ciclo superior e de “bata branca e garabata”.

OS PROGRAMAS DE GARANTÍA SOCIAL.

    A LOXSE contempla que aqueles alumnos/as que non acaden os obxectivos -Título- de educación secundaria obrigatoria, poderán seguir unha formación básica e profesional que lles posibilite a incorporación á vida activa ou a proseguir os estudios de ciclo medio -mediante unha Proba-.
- Os destinatarios serán os mozos/as con 16 anos no ano natural de comezo do programa e menores de 21.
- A súa duración oscilará entre as 800 e 1000 horas -un curso-
- Contempla unha área de formación profesional específica, unha de formación básica, formación e orientación laboral, actividades complementarias e titoría.

* Pero é motivo de reflexión:
1º.- A escasa oferta dos mesmos no noso concello -só o Centro P. Felipe con 9 programas “Iniciación a cultivos hortícolas”, “Servicios auxiliares de oficina”, “Iniciación á imprenta rápida e manipulados”, “Iniciación á soldadura e ás construccións metálicas”, “Iniciación ós servicios de restaurante e bar”, “Iniciación á estética”, “Iniciación á perruquería”, “Iniciación á carpintería de madeira maciza”, “Mantemento á mecánica e á electricidade do vehículo” e “Iniciación ás operacións de téxtil e confección”; dos que catro están dirixidos a alumnos/as con necesidades educativas especiais-, e o lES “F. Martín Sarmiento” que oferta 1 de “Metal”. O pasado curso o “CECA de Lourizán” ofertaba un PGS “Iniciación ó eido forestal”.

2º.- A precaria oferta destes programas pode obedecer a certas causas: dende a súa escasa duración -só un curso -fronte ós dous dos das Escolas Taller e ademais a remuneración destes últimos-, a un deseño común da Consellería de Educación e de Familia e Xuventude neste eido, a uns módulos pouco prácticos ligados e non ligados ós niveis profesionais máis demandados no mercado laboral, á falla de implicación do Concello e a Administración educativa nunha oferta adaptada, a non obrigatoriedade de ofertalos en todos os centros de secundaria para cubrir as necesidades do alumnado que os demande, etc.

    Coidamos, por tanto que a Comunidade Educativa dos centros -profesorado, alumnado e pais-. A Administración educativa, e principalmente o Consello Escolar Municipal teñen que reflexionar e tomar as necesarias medidas sobre a oferta profesional que impulse e consolide o desenvolvemento social e económico da nosa bisbarra.